Schrijverhemelhoog liedbundel

Veelgestelde vragen over de bundel

Is de bundel ook beschikbaar in een andere toonhoogte?

Er is geen bladmuziek in andere toonsoorten (bes of es) beschikbaar, voor wie bv. klarinet of saxofoon speelt.

Is er een bundel beschikbaar met bladmuziek voor organist of pianist (4-stemmig)?

Er is geen 4-stemmige uitgave, omdat dit zeer prijzig is en de vraag ernaar klein. Een groot
deel van de liederen uit Hemelhoog is ook opgenomen in andere bundels. Van deze bundels is vaak wel een orgelbegeleiding beschikbaar. In dit overzicht kun je per lied vinden in welke bundel het lied nog meer te vinden is: https://www.hemelhoog.nl/oorsprong-liederen/

Veelgestelde vragen over het beamerpakket

Welke mogelijkheden zijn er voor de beamer?

Er zijn 2 mogelijke beamerpakketten voor Hemelhoog: OPS Pro (beschikbaar) en Hemelhoog Online (beschikbaar: september 2016). Kijk voor meer informatie op de pagina https://www.hemelhoog.nl/beamerpakketten

Wordt er tekst of notenbalken geprojecteerd?

Er wordt alleen tekst gepresenteerd.

Is er een Easyworship-versie?

Er is geen Easyworship-versie. Technisch zou dat geen probleem zijn, maar het lukt niet om de rechten daarvoor rond te krijgen. Wellicht dat CCLI en Smalstone dit in de toekomst ooit nog kunnen oppakken, maar daar is nu nog geen zicht op.

Is er een demo beschikbaar?

Er is geen demo beschikbaar van het product.

Hebben jullie een voorbeeldafbeelding, zodat klanten kunnen zien hoe het er uit ziet?

Nee. Er zijn echter heel veel achtergronden beschikbaar, die kan men zelf instellen.

Kunnen we ook alleen de Hemelhoog bundel kopen zonder OPS pro software?

De Hemelhoog liederen en het OPS PRO programma zijn niet los van elkaar te bestellen.

Wat zijn de extra’s bij de update?

De update bestaat uit nieuwe software, waardoor men losse bundels kan bijkopen en Bijbelvertalingen zijn ook aan te schaffen als men wil. Normaal gesproken betaalt men ook voor een update van de software.

Is het toegestaan om dit pakket na aanschaf in Dropbox te plaatsen, zodat meerdere mensen de inhoud kunnen raadplegen en gebruiken?

Nee, dit is helaas niet toegestaan vanwege licenties.

Kan ik zelf achtergronden, kleur en lettertype bepalen voor de beamer?

Ja, die dat kan je zelf instellen.

Hoe kies je als predikant liederen uit Hemelhoog? Onder het kopje ‘liturgie’ kunt u per lied een link vinden naar een YouTube video. Met dank aan Ds. Rina Mulderij is er nu ook een overzicht van alle liederen in één PDF beschikbaar. Zo kunt u op beide manieren passende liederen vinden: een mooie aanvulling!

• Ga naar de hemelhoog-youtube-zoeker
• Open de lijst van ds. Rina Mulderij

Hemelhoog

In de praktijk 

Hemelhoog wordt enthousiast gebruikt in verschillende gemeenten met diverse achtergronden. Iedere gemeente gebruikt Hemelhoog op een eigen manier, bijvoorbeeld met alleen het liedboek of met beamerprojectie en losse liedteksten.

Afgelopen tijd vroegen we verschillende gemeenten naar hun ervaringen met Hemelhoog. Rob Boxman van de Pax Christikerk in Den Haag vertelt:

“Het gebruik van de materialen bevalt goed. We gebruiken de beamer om de liedteksten te projecteren. Dit doen we met OPS Pro (die we al hadden) en de set losse Hemelhoog tekstbestanden die we onlangs gekocht hebben. Voor gemeenteleden die liever een bundel gebruiken, bijvoorbeeld omdat ze de beamer niet goed kunnen lezen of de muzieknotatie erbij willen hebben, hebben we van elke versie een inkijkexemplaar gekocht en bundels bijbesteld voor mensen die er zelf één wilde hebben. De bandleden zijn erg tevreden over het grote muziekboek.”

Liedboeken vullen elkaar aan
Rob: “In 2016 zijn we in onze gemeente gestart met elke zondag één protestants-evangelische kerkdienst waar het Nieuwe Liedboek en het evangelische lied elkaar mogen aanvullen onder begeleiding van orgel en band, afwisselend, maar ook regelmatig samen. De “evangelische” liederen die we dat jaar gezongen hebben (Opwekking, Sela, Psalmen voor Nu) bleken bijna allemaal ook in Hemelhoog te zijn opgenomen. Verder vinden we Hemelhoog evenwichtiger dan alleen Opwekking. Ook hebben we het idee dat de uitstraling van de bundel lijkt te helpen bij de acceptatie door de wat meer traditioneel ingestelde leden (zoals dat ook met de ELB het geval was). Daardoor hebben we in november Hemelhoog ingevoerd als officiële bundel naast het Nieuwe Liedboek.” 

Heb jij ook een leuk verhaal over hoe Hemelhoog in jouw gemeente werd ingevoerd? Laat het ons weten via info@ewv.nl!

Ds. Harry Klaassens beantwoordt in gesprek met cip.nl vragen over liturgische vernieuwing. Waarom is dit bijvoorbeeld nodig? Een korte preview van het interview:

Veel predikanten en kerkenraden houden zich bezig met liturgische vernieuwing. Waar loopt men in de praktijk vaak tegenaan?
“Vernieuwing van de liturgie is een voortdurend proces,” antwoordt de predikant. “We vieren dit jaar 500 jaar reformatie. Dat was ook een hervorming van de mis. Er kwam een bijbel in de landstaal, psalmvertalingen en toonzettingen. Er zijn altijd mensen liederen blijven schrijven, melodieën zijn opgekomen. Oude vertrouwde liederen en gebruiken zijn ooit ook nieuw geweest!”

Lees het volledige interview hier.

Hemelhoog is de opvolger geworden van de Evangelische Liedbundel uit 1999 (ELB). Net zoals de laatste bundel zestien jaar als aanvulling op het Liedboek voor de kerken van 1973 heeft gediend, zo is Hemelhoog bedoeld als aanvulling op het recente ver-schenen Liedboek: Zingen en bidden in huis en kerk van 2013 (Z&B). De samenstellers vertellen dat Hemelhoog overigens ook als een zelfstandige liedbundel gebruikt kan worden. Liederen genoeg: er zijn 230 nummers meer opgenomen dan in de ELB en 100 meer dan in het Liedboek voor de kerken 1973. Voor de uitgave is de Confessionele Vereniging aangeschoven bij het Evangelisch Werkverband en het Confessioneel Gereformeerd Beraad, de initiatiefnemers van ELB. Ik zou zeggen: laat bij een volgende uitgave ook de Gereformeerde Bond aanschuiven, die eveneens in 2015 een revisie van haar eigen bundel Op toonhoogte heeft uitgegeven waarin het nodige zal overeenkomen met Hemelhoog. In dat geval wordt ook de eenheid van de kerk gediend! Hemelhoog, heeft veel liederen uit de Opwekkingsbundel overgenomen.

Daarmee toont ze in ieder geval dat ze met name ook jongeren op het oog heeft. Zonder tekort te willen doen aan Opwekking ben ik blij dat daarnaast ook veel andere liederen zijn opgenomen. Men wil zo tradities en generaties verbinden en een stem geven aan meerdere muzikale genres. Wie met kerkbundels is opgegroeid, zal in Hemelhoog veel bekends terugvinden en wie met andere bundels vertrouwd is (geweest), kan hierin ook iets van zijn gading vinden. De opbouw loopt ongeveer parallel aan die van het Liedboek Z&B, dat echter meer liturgisch georiënteerde rubrieken heeft. Hemelhoog begint met een aantal psalm-bewerkingen en daarna volgt een heel aantal Bijbelliederen. Vervolgens komen de tijden van het kerkelijk jaar aan bod en thema’s die een christen na aan het hart liggen, zoals liederen van genade, bekering, verootmoediging, belijdenis en geestelijke strijd. Veel kostbare liederen met diepte en Christusbelijdenis hebben er een plek gekregen. Dat vind ik de waarde van deze bundel: het behoud van Christusbelijdende liederen.

Het sterke echter van het kerkelijk Liedboek Z&B is de complete bundel met Bijbelse psalmen in de nieuwe berijming van 1968, waaraan nog andere versies zijn toegevoegd. Een kostbare schat, al kent deze berijming ook zijn beperkingen, want niet alle psalmen in de traditionele Geneefse melodieën zijn nog bekend en een aantal teksten wordt moeilijk gevonden. Maar het Bijbelse Liedboek is daar wel compleet! Berijmde psalmen zijn ook als gedichten te lezen. Psalmen zijn de geïnspireerde liederen, waar alles in staat wat een gelovig mens kan ervaren in de verhouding tot zijn God. Dat alleen al maakt het waard om alle psalmen in een bundel op te nemen.

Hemelhoog heeft daarentegen ‘slechts’ 53 nummers met psalmbewerkingen. Hoewel het er 14 meer zijn dan in de ELB, zegt mijn gevoel: het had nog wel een onsje meer mogen zijn. Eigenlijk had men er een psalmenproject van moeten maken om zoveel mogelijk zingbare psalmen te verzamelen, liefst met bewerkingen van alle 150 psalmen. Uit allerlei tradities had men berijmingen kunnen nemen. Met een zo mogelijk volledig psalter zou Hemelhoog echt een alternatief kunnen zijn voor elk ander liedboek. Ik merk verder op dat een aantal psalmbewerkingen die in de ELB stonden, in haar opvolger geen plaats gevonden hebben. Een aantal gouden teksten uit de Psalmberijming 1773 had toch wel een plaatsje kunnen krijgen, maar zelfs Psalm 146, dat nog volledig in de Evangelische Liedbundel stond (op de Johan-de-Heer-wijs), staat niet meer in Hemelhoog. Een paar Psalmen van Nu hebben wel een plek gekregen, waarvan de bewerkingen naar Psalm 13 en 53 heel goed te zingen zijn, beter dan de berijmde versies. Maar niet alle Psalmen voor Nu zijn voor een groep mensen goed zingbaar. Ook melodieën van andere psalmbewerkingen zijn misschien vlot van toon, maar of ze bruikbaar zijn in een gemeente zonder een club voorzangers of zonder ritmische instrumenten, vind ik een vraag. Als het voor samenzang te moeilijk wordt, zal een voorganger in een min of meer traditionele gemeente zulke liederen gauw laten liggen.

Indien Hemelhoog als een aanvulling op een liedboek als Z&B is bedoeld, zie ik niet in waarom een aantal liederen toch in beide bundels voorkomen. Doublures zijn er bijvoorbeeld in de Bijbelliederen: ‘Jozef zoekt zijn grote broers’ en ‘Naäman woon-de in het land naast Israël.’ Overigens is een mooi traditioneel lied naar Jesaja 35 als ‘De dorre vlakte der woestijnen’ juist weer uit Hemelhoog weggelaten. Zulke liederen hadden mogen blijven, al zou je sommige ouderwetse zinnen moeten her-formuleren. Jongeren zijn echt niet te oppervlakkig om de diepte van zulke liederen te leren inzien.

Zelf zie ik mij als reiziger door de tijd die, als het om geloofsliederen gaat, ruggelings naar de toekomst gaat. Dat wil zeg-gen: ik hecht vooral aan liederen en teksten die hun waarde bewezen hebben omdat zij in de geschiedenis reeds veel betekend hebben. Nieuwe liederen wijs ik niet af, maar het duurt een tijd voordat die het gemoed aanspreken. Doch het mag gezegd, mede vanwege het groter aantal bijbelliederen dan in Z&B, is Hemelhoog zeker een rijke aanvulling. Een mooie en geliefde melodie die in ELB niet was opgenomen, die van het lied ‘Door de wereld gaat een woord’ (tekst in de ELB met een melodie van W. ter Burg), is met een andere tekst nu in Hemelhoog wel teruggekomen: ‘Gebed voor Israël, Door de eeuwen zwierf een volk’ van Filip Leenman (nr. 262). Maar nu staat weer de tekst van ‘Door de wereld gaat een woord’ niet meer in Hemelhoog! Ik vind dit winst en verlies. Want de tekst van ‘Door de wereld’ is ook geliefd geworden. Als die met de melodie van Ter Burg opgenomen was in Hemelhoog, had bij de melodie een verwijzing naar 262 gemaakt kunnen worden, en zou er een dubbele winst behaald zijn. Met 14 liederen heeft ook Israël een meer prominente plaats in Hemelhoog gekregen, met ondermeer de mooie melodie van ‘Yerushalaim shel zahav’ (nr. 266). Dat is een grote winst tegenover andere bundels. Dit getuigt tenminste van blijvende verbondenheid met Israël.

Tussen ‘sterke’ liederen staan ‘zwakkere’, daar is geen ontkomen aan als je nieuwe liederen opneemt. Ik vraag mij af of bij-voorbeeld een lied als 284, ‘Sorry zeggen,’ een volgende bundel zal halen. Immers, zijn jongeren gediend met een goedkoop ‘sorry zeggen’ en zo de vrede te bewaren? En stemt dit overeen met de bijbelse gezindheid?
Tenslotte vind ik het een beetje jammer dat de redactie de niet zo geweldige vertaling van het lied ‘De kracht van uw liefde’ (629) ongemoeid heeft gelaten. Wie namelijk ‘zweeft’, moet toezien dat hij niet naar beneden stort. Het lied is ook opgenomen in Z&B (891) en daar sluit de nieuwe vertaling veel nauwer aan bij de oorspronkelijke Engelse tekst en is het beeld dichter bij de Bijbel gebleven dan in de evangelische vertaling. Met een heel klei-ne omzetting in het refrein was het lied een stuk sterker geworden: ‘U draagt mij op de wind, en voert mij door uw Geest en de kracht van uw liefde.’ Dan hoef je jezelf niet op te houden maar heb je zekerheid in God, die je draagt en je niet laat vallen. Liedbundels zijn kwetsbaar. Er zijn altijd genoeg schijven om op te schieten en dat is in de de kerkgeschiedenis ook dikwijls gebeurd. Ik heb hier nu een beetje aan meegedaan. Als ik echter tot slot de balans opmaak, moet gezegd dat met de bundel Hemelhoog een prestatie van formaat geleverd is en dat kerken en gemeentes dank-baar gebruik mogen maken van een liederenschat, die evenwichtig de geloofsmomenten bezingt, de bevrijding en de worsteling, de vreugde en het verdriet, en alles tot lofprijzing van God, die alle hoog-gestemde woorden te boven gaat.

Kees Wesdorp (predikant in Zoetermeer)

Hemelhoog juichend…

Recensie van de liedbundel ‘Hemelhoog’ (2015) 

Dit voorjaar verscheen de bundel Hemelhoog: protestants evangelische liedbundel bij uitgeverij Boekencentrum, een kleine twee jaar na het verschijnen van het (Nieuwe) Liedboek. Hemelhoog is het resultaat van een projectmatige samenwerking van het Evangelisch Werkverband met de Confessionele Vereniging en het Confessioneel Gereformeerd Beraad. Er zijn drie verschillende edities verkrijgbaar: een teksteditie à € 12,50, een eenstemmige basiseditie à € 25,- en een muziekeditie à € 55,-. De afgelopen maanden heb ik de gelegenheid gehad om uitvoerig te bladeren door de basiseditie, en ik wil graag een aantal observaties met u delen. Eerst iets over de doelstelling en de inhoud van de bundel.

Wat wil de bundel?
Hemelhoog wil veel. Heel veel. De folder vermeldt dat het een ‘waardevolle en noodzakelijke’ (!) aanvulling wil bieden voor het Nieuwe Liedboek, zoals de Evangelische Liedbundel (1999) dat eertijds heeft willen zijn voor het Liedboek voor de Kerken. Hemelhoog wil gebruikt worden ‘in de eredienst, maar de bundel is ook zeer geschikt voor gebruik in het gezin, het klaslokaal, bij jeugdwerk of op de gemeente groeigroep of kring’. Wat wil de bundel nog meer? Ze wil: generaties bij elkaar brengen. Ze wil: de liturgie en de kerkmuziek vernieuwen. Ze wil: bekende én onbekende liederen bieden. Waar wil het zijn inhoudelijke accent op leggen? ‘Op het verlossende werk van Christus en op het Koninkrijk van God. Ook is er aandacht voor het werk van de Heilige Geest.’ Een bijzondere formulering, als je haar een ogenblik tot je laat doordringen: ze differentieert tussen ‘het verlossende werk van Christus’, het ‘Koninkrijk van God’ en ‘het werk van de Heilige Geest’ op een manier waarvan ik maar aanneem dat de auteurs die zó niet bedoeld hebben.

Het is natuurlijk mooi om zoveel ambitie te hebben. Maar toch: als je dit alles in ogenschouw neemt, vraagt een mens zich af of een wat smallere focus misschien tot wat meer samenhang en een duidelijker karakter had geleid.

Wat biedt de bundel?
739 liederen, een enkele keer met een a- en b-variant. Wat velen bijzonder zullen waarderen aan Hemelhoog: de klassiekers staan erin. Oeroude meezingers als ‘Stilte over alle landen’ (285) en ‘Daar ruist langs de wolken’ (326) hebben een plekje gevonden, maar ook recentere Opwekkingklassiekers als ‘Stil, mijn ziel, wees stil’ (433), ‘Gebed om zegen’ (473), ‘Tienduizend redenen’ (617a) en ‘Aan uw voeten, Heer’ (626). Een aantal klassiekers uit het Liedboek voor de Kerken maken hun rentree: ‘Ik kniel aan uwe kribbe neer’ (139), ‘Nooit kan ’t geloof teveel verwachten (359), ‘Jezus neemt de zondaars aan’ (378).

Wat opvalt, is het grote aantal liederen in Hemelhoog dat óók al in het Nieuwe Liedboek was opgenomen. Waarom staan bijvoorbeeld bijna alle Taizéklassiekers erin? Ik noem:

• ‘Bless the Lord, my soul’ (HH 30 / NL 103e)
• ‘Laudate omnes gentes’ (HH 34 / NL 117d)
• ‘Mon âme se repose (HH 542 / NL 62b)

En wat te denken van deze verdubbelingen:

• ‘Heer, U bent altijd bij mij’ (HH 49 / NL 139b)
• ‘Hoor de eng’len zingen d’eer’ (HH 138 / NL 481)
• ‘Groot is uw trouw’ (HH 336 / NL 885)
• ‘Abba, Vader’ (HH 627 / NL 886)
• ‘De kracht van uw liefde’ (HH 629 / NL 891)
• ‘Zo vriendelijk en veilig als het licht’ (HH 442 / NL 221)

Dat komt allemaal toch wat overdadig over voor een bundel die een ‘noodzakelijke aanvulling’ wil zijn op het Nieuwe Liedboek.

Protestants-evangelisch
Interessant is de keuze voor de ondertitel: men heeft de liedbundel ‘protestants-evangelisch’ genoemd. Die uitdrukking klinkt zó natuurlijk en vanzelfsprekend, dat het de lezer wellicht zal verbazen dat ze tot voorkort helemaal niet gebruikt werd, zelfs niet door het Evangelisch Werkverband zelf. Wat mag dat wezen, ‘protestants-evangelisch’? Het kernwoordenregister achterin de bundel spreekt boekdelen. We komen er begrippen tegen als ‘afhankelijkheid’, ‘bevrijding’, ‘gaven’, ‘geborgenheid’, ‘geloofsvertrouwen’, ‘overwinning’ en ‘verlangen’. Het stamt allemaal uit het – hoe zullen we het noemen? Inderdaad! – het protestants-evangelische vocabulaire dat we al veel langer tegenkomen in onze protestantse kerken, maar dat tot op heden zonder treffende naam door het leven ging.

Tot aan de wolken!
Behalve de ondertitel is ook de titel van de bundel een heuse vondst. Het woord ‘hemelhoog’ is ontleend aan Psalm 108:5 (NBV): ‘Hemelhoog is uw liefde, tot aan de wolken reikt uw trouw’. Het woordje kwam ook al een aantal keer voor in de Evangelische Liedbundel en menigmaal in het Liedboek voor de Kerken (driemaal in de Psalmen, zevenmaal in de Gezangen), maar nu mag het de toon zetten voor een heel corpus van 739 liederen.

Of behalve de liefde des Heeren ook alle liedteksten even ‘hemelhoog’ zijn – daar kunnen we wel een paar vraagtekens bij plaatsen. Het taalgebruik is soms weinig verheffend: ‘Hij was sterk, stoer en dapper, maar ook een oelewapper’ (63:3), ‘Sjok, sjok, sjok, liep het ezeltje’ (137), ‘Hé, wil jij mijn vriendje zijn?’ (406). Of neem 284:2:

‘Sorry’ zeggen vind ik soms
een beetje flauwekul.
Want als die ander nou begon,
dan is het niet mijn schuld.
Maar als hij nou geen ‘sorry’ zegt,
voel ik me rot van binnen.
Dan wil ik wel de eerste zijn,
want iemand moet beginnen.

Meer vreemde taal
Ook opvallend is het grote aantal Engelstalige liederen. ‘I am sure I shall see’ (12), ‘Humble thyself’ (279), ‘All night, all day’ (323), ‘On this day of happiness’ (409), ‘Jesus Christ, bread of life’ (525) – de lijst is schier eindeloos. Op enkele plaatsen wordt het Engels bovendien vergezeld door het Hebreeuws, zoals eerder ook al in de Evangelische Liedbundel. Neem Hemelhoog 261: ‘Baruch haba B’shem Adonai / blessed is He who comes in the name of the Lord.’ Of ‘El Shaddai’ (265):

El Shaddai, El Shaddai,
El Elyon na Adonai
age to age You’re still the same,
by the power of the name.
El Shaddai, El Shaddai,
Erkamka na Adonai,
we will praise and lift you high,
El Shaddai.

Hemelhoog biedt geen verklarende noten bij deze liederen. Mocht u het laatstgenoemde lied eens zingen in uw gemeente en een welwillend gemeentelid vraagt u wat ‘erkamka na Adonai’ betekent: enig onderzoek wijst uit dat tekstschrijver Michael Card ‘Ik heb U lief, o Heere’ heeft willen terugvertalen naar het Hebreeuws (!), en daar niet geheel gelukkig in geweest is.

Het is een opmerkelijk gegeven dat de protestants-evangelischen ervoor kiezen om zoveel ‘vreemde’ taal op te nemen in hun liedbundel. Welke kerkganger zou dit bijvoorbeeld begrijpen (293:1):

Holy words long preserved
for our walk in this world.
They resound with God’s own heart,
oh, let the ancient words impart.
Words of life, words of hope,
give us strength, help us cope.
In this world, where e’er we roam,
ancient words will guide us home.

Deze taal heeft iets verhevens, iets plechtigs, iets beproefds en iets archaïsch. Iets mysterieus en betoverends wellicht, voor iemand die het Engels niet machtig is. De compacte zinnen spreken meer tot het gemoed dan tot het verstand, ze roepen eerder een gewijde sfeer op dan werkelijk begrip. Daarin zie ik een interessante parallel met het gebruik van de Statenvertaling en de Psalmen in de berijming van 1773 in de kerkdienst: voor veel mensen zijn de klank van de gesproken woorden en de wijze van de gezongen woorden minstens zo belangrijk als hun betekenis. Je hoeft niet alles meteen te begrijpen wat je leest en wat je zingt. Dat geldt voor Hemelhoog 293 evengoed als voor Psalm 121:2 in de oude berijming.

Het einde van de liedbundel?
In een interview met het Reformatorisch Dagblad (4 juni 2015) geeft de directeur van het Evangelisch Werkverband en ‘motor achter de nieuwe bundel’ Hans Maat aan, dat Hemelhoog waarschijnlijk de laatste bundel van het Evangelisch Werkverband is die in druk verschijnt. De beamer heeft volgens hem de toekomst, en daarom wil de redactie een database van liederen online zetten die dan jaarlijks aangevuld kan worden met zo’n 30 nieuwe liederen. Dat lijkt me een uitspraak die de verkoop van de gedrukte uitgaven niet ten goede zal komen. Maar het is wel eerlijk. En realistisch. Waar we nu nog op kunnen hopen, is dat de redactie van Hemelhoog, de rechthebbenden van het Nieuwe Liedboek, de redactie van de nog te verschijnen liedbundel van de Gereformeerde Bond (begin 2016) en de samenstellers van de talloze andere bundels met elkaar aan een grote ronde tafel gaan zitten om een einde te maken aan het tijdperk van de papieren bundels en allerlei verschillende gebruikslicenties, en te komen tot één online lieddatabase, waarvan het gebruik valt onder één Licentie Voor Het Kerklied. Behalve gebruiksgemak zou het er zomaar toe kunnen leiden dat kerkgangers weer een bijbeltje in hun tas kwijt kunnen in plaats van een of twee liedboeken!

Door Yolanda Stiefelhagen

Zondag 14 september was het eindelijk zover: de startzondag én de start van het zingen uit het liedboek: Hemelhoog. Hierbij de eerste reacties van onze gemeenteleden:
Ouderling Arie is heel enthousiast en vertelt dat deze bundel goed bij onze kerk past. Het valt hem op dat de bundel in trek is, veel kerkleden willen ook thuis graag een exemplaar. Kindernevendienstleidster Rianne, vindt de bundel heel compleet. Van klassieke psalmen, Opwekking tot leuke kinderliedjes. “Deze bundel is van deze tijd en zou zelfs alle andere bundels kunnen vervangen”.

Ouderling Henny, werd emotioneel bij het zingen van het ‘Er ruist langs de wolken’. Ze zag haar oma weer voor zich, zij zong dit lied altijd. Voor de huisbezoeken kan Henny ook goed uit de voeten met deze nieuwe bundel, er staan nu ook voor de ouderen genoeg mooie liederen in.

Van sceptisch naar enthousiast
Organist Sjoerd was eerst sceptisch over het idee van een nieuwe liedbundel. Maar nu is hij enthousiast. Er staan liederen in Hemelhoog die in het Nieuwe Liedboek verloren zijn gegaan. Daarom gaat Hemelhoog volgens hem prima samen met het Nieuwe Liedboek. Sjoerd geeft aan: “Het wordt het hem wel”. Kerklid Niek zingt de nieuwe liederen graag mee. “Zingen is altijd leuk, wat mij betreft mag er in de kerkdienst meer gezongen worden”.

Hemelhoog en ik

Door Adrian Roest

Ik ben blij met Hemelhoog. Het is een mooie bloemlezing van liederen over en voor God. Zoveel verschillende woorden en melodieën om Hem en het leven met Hem te ontvangen en te bezingen. Een veelkleurige bundel, geschreven en samengesteld door de veelkleurige kinderen van een veelkleurige God!

Wie ben ik?
Mijn leven begint niet bij mijzelf, maar bij God. Nog voor ik was, was Hij er. Zonder Hem was ik er niet geweest. Nog voor ik Hem kon dienen, gaf Hij me alles wat ik nodig had. En nog steeds is Hij me elke dag een stap voor. Hij geeft wat ik nodig heb, vaak nog voor ik het zelf besef. Hij is mijn begin en einde.

Hij overlaadt ons leven met het bovennatuurlijke én het natuurlijke. Onder christenen heeft ooit het denken wortel geschoten dat de bovennatuurlijke en de natuurlijke wereld gescheiden zouden zijn. In de Bijbel lezen we iets heel anders. Zeker, God komt tot ons door zijn Geest, Hij raakt ons letterlijk aan. Maar Hij komt ook tot ons door kunst, voeding, ontmoetingen. Ik proef zijn leven en creativiteit in gezonde voeding, ik ervaar zijn liefde in het contact met jou, ik zie zijn veelkleurigheid in jou, ik word overweldigd door zijn grootsheid in de dauwdruppels op het gras, et cetera!

Wat Hij geeft is zo veelzijdig, zo creatief, zo dichtbij en tegelijk zo groots.

Wat kan ik anders doen dan Hem eren voor wat Hij mij eerst gaf?
Ik verlang ernaar Hem te eren in alles wat ik doe. In het geestelijke én het natuurlijke. Ik wil Hem eren door Hem te geloven, maar ik wil Hem ook eren en aanbidden door zijn liefde te geven, zijn schepping te eten, mijn gaven te gebruiken voor God én zoveel mogelijk mensen om mij heen. Elke stap die ik zet zoek ik het leven voor en met God.

En zo had en heb ik mijn bijdrage aan de bundel: mijn gaven, mijn creativiteit wil(de) ik inzetten om God te eren en zijn verhaal aan zoveel mogelijk mensen te laten horen!

Ik hoop dat de bundel jou helpt om God beter te leren kennen. En dat je vanuit het kennen van Hem zult groeien in verlangen om alles in je leven aan Hem terug te geven. Van opstaan tot weer naar bed gaan.

Door Gerrit Kraa

Alwéér een nieuwe bundel! Deze keer Hemelhoog genoemd. De ondertitel: Protestants evangelische liedbundel. Op een binnenblad staan twee coupletten van psalm 108 (NBV), de zevende versregel begint met het woord Hemelhoog en zo is het gekomen.

De Confessionele Vereniging en ’t Confessioneel Gereformeerd Beraad hebben samengewerkt met het Evangelisch Werkverband dat  al eerder de Evangelische Liedbundel uitgaf waarvan 100.000 exemplaren werden verkocht. Dat de Opwekkingsbeweging ook steeds weer met aanvullende bundels komt, zal wellicht meegespeeld hebben om de Evangelische Bundel te  “verversen”. En zoals de EB een aanvulling wilde zijn bij het Liedboek van 1973, zo wil Hemelhoog het Liedboek van 2013 een handje helpen. Daarmee heeft de zingende gemeente de beschikking over 1016 + 739 = 1755 liederen.

“Is dat nou nodig,” vraagt de sikkeneurige criticus zich af. “Moet kunnen,” zegt de wat meer meegaande kerkelijke omnivoor. De ene theoloog schudt het hoofd, de andere houdt de bundel enthousiast omhoog op de kansel, (zelf gezien) kerkrentmeesters kijken wat zuinig, want wat gaat de invoering van een stapel bundels of een pakket beamer-vellen kosten? Ziet de gemeente je aankomen? Organisten vragen zich af wat er nóu weer op de lessenaar gelegd wordt. Smaken verschillen, fijnproevers zijn bang voor een eventueel André Hazes-gehalte, vertrossers willen vooral geen elitair gedoe en zo vliegen de argumenten over en weer. Intussen gaat de goegemeente zijn gang en houdt het liever bij een goedgevulde muzikale fruitmand. Ook dit stukje is een persoonlijke ontboezeming, zo subjectief als wat.

Pas geleden heb ik een orgelconcert meegemaakt van Minne Veldman, dat begon met een meeslepend voorspel van Psalm 89 met samenzang van de verzen 6 en 7. Wat zou ik graag de schepper van die melodie én die woorden  geweest zijn. Even had ik de (zeer onzalige) neiging om een in de bank liggende bundel met naar mijn smaak te zoet gevoisde liederen  de kerk in te smijten. Die oude Adam. Wat is er mooier dan de Psalmen 25, 42, 65, 85,  86, 89, 116 en wat dies meer zij? En hoor dan de gemeente zingen bij een goed orgel en een goede organist. Wie maakt ons toch gedurig wijs dat het orgel “uit” is? Terug naar Hemelhoog. We hadden vroeger in onze gemeente een preekbeurten-regelaar die drie kolommen met dominees had. De ene kolom was gevuld met Bonders, de andere met Confessionelen, en boven kolom 3 stond EWW. “Wat betekent dat,” vroeg ik. “Elk wat wils”, zei hij, “dat zijn dominees waar beide richtingen graag naar luisteren.”

Elk wat wils, daar neigt ook Hemelhoog naar. Wat weer niet wil zeggen  dat de samenstellers gemikt hebben op de grootst gemene deler, op Maria modaal of Abram Allesslikker. Er is met zorg geselecteerd, 19^{e –} eeuwers als Beets (Ach blijf met uw genade) en Ten Kate (een vaste Burcht) staan er in, de hymns van Sankey en Wesley (Een naam is onze hope) doen ook mee, Elly en Rikkert Zuiderveld laten ook hier de fietsbel rinkelen, maar gelukkig is het mallotige “van je krr, krrr krr” geschrapt. En kijk, Wim  Hardenbol (Wij blijven geloven), van de jeugddienstjaren ’70 is er ook; (“‘k Zou zo graag als Maria” ontbreekt dan weer wel). André Troost leverde een tiental goede liederen, en Bonhoeffer en Taizé doen ook mee, mooi zo! Maar “U zal ik loven, Heer” een lied dat we in heel Frankrijk tig keer gehoord hebben, is weggelaten. “Machtig God, sterke rots” is een populaire meezinger maar ik hoorde onlangs iemand zeggen: “Als ze dat nog éen keer zingen loop ik de kerk uit.” Het heeft ook wel een beetje een echte hop, hop, hop – maat. Nummer 360 is vast lief bedoeld maar niet geschikt voor meesmuilende gelovigen: “al loop ik naar de buurvrouw aan de overkant: al loop ik voor mijn moeder naar de brievenbus ik ben  nooit in mijn eentje”… tja.

Adrian Snell is ook opgenomen (in de bundel, wel te verstaan), de zetting, die in de EB soms voor verwarring zorgde, is hier beter opgezet. Er zitten nogal wat melodieën in met 4 kruisen, voor de ene pianist/organist een fluitje van een cent, de ander fronst zorgelijk zijn wenkbrauwen. Al bladerend blijkt, dat er veel moois in zit. Ida Gerhardt, Inge Lievaart, dat zijn niet de eerste de beste rijmelaarsters.

Persoonlijk ben ik blij met de afwezigheid van “Lichtstad met uw paarlen poorten”. Dat lied wordt wel heel erg vaak gezongen, en dan liefst op een manier die doet denken aan een peloton soldaten met biergesmeerde kelen. Terwijl Johannes de Heer er nog wel “lieflijk” boven had gezet… “Daar ruist langs de wolken,” is dat nu weer niet een melodie die een zo respectabel verleden heeft dat dat lied niet weggelaten had mogen worden?

Het is duidelijk, het lijkt mij een rijk bezit, met een hooggestemd, aldus geformuleerd doel: Christus centraal en ruimte voor de Heilige Geest. Welaan, de bundel verdient een eerlijke kans. Maar dan wel graag met zorg aanpakken: geen tekstbundels, altijd de melodie erbij, en laat een koortje, een cantorij, een begenadigde voorzanger het voorwerk doen, nadat een commissie een keus heeft gemaakt die past bij deze of gene gemeente. Niets erger dan een kerk vol beminde gelovigen die maar zo’n beetje wat mee doen, op goed geluk. Want dan wordt Hemelhoog…. Zum Tode betrübt.

Door Wim de Bruin 

De liedbundel Hemelhoog kwam tot stand als samenwerkingsproject van het Evangelisch Werkverband, het Confessioneel Gereformeerd Beraad en de Confessionele Vereniging. Het is de opvolger van de in veel gemeenten gebruikte Evangelische Liedbundel. En doordat tientallen klassieke kerkliederen uit het Liedboek voor de kerken, die er in het Nieuwe Liedboek (2013) uitvielen, in Hemelhoog zijn opgenomen, vormt deze liedbundel een perfecte aanvulling op het Nieuwe Liedboek.  In dit stukje richten we ons op de kinderen in de kerk. Wat heeft Hemelhoog hen te bieden? 

In de Evangelische Liedbundel was er een aparte rubriek voor kinderliederen. Dat had het gemak dat je als leider van de kindernevendienst of als predikant snel een kinderlied uit de grote ‘vergaarbak’ kon opdiepen. Anderzijds had deze rubriek wel iets van een ‘allegaartje’. Ook werd het kinderlied zo wel heel sterk gescheiden van andere categorieën. De bundel Hemelhoog kiest voor een andere aanpak. De kinderliederen zijn door de hele bundel verspreid en geplaatst bij de bijpassende rubrieken. Het bekende Hanna Lam-lied ‘Jozef zoekt zijn grote broers’ bezingt het bekende Bijbelverhaal en staat dus gewoon tussen de ‘Bijbelliederen’. De rond Pasen veel gezongen Elly en Rikkert-topper ‘Hij leeft’ vinden we in Hemelhoog bij de liederen ‘Rondom Pasen’. En het tere ‘Je hoeft niet bang te zijn’, met de mooie, aangrijpende tekst van Jan Visser, wordt op een goede manier serieus genomen door het bij de ‘Pastorale Liederen’ te plaatsen. Het is even wennen, maar al bladerend ervaar ik al snel de voordelen. Terwijl ik, afhankelijk van de tijd van het kerkelijk jaar of de thematiek van een dienst, zoek in een bepaalde categorie, kom ik als vanzelf ook kinderliederen tegen. En als ik dan specifiek op zoek wil naar kinderliederen, helpt het overzicht op pagina 1078 me om ze te vinden.

De meeste bekende kinderliederen uit de Evangelische Liedbundel zijn ook in Hemelhoog terechtgekomen. Van ‘Ik stel mijn vertrouwen op de Heer, mijn God’ en ‘Hoger dan de blauwe luchten’ tot ‘Ho! Stop! Sta eens even stil’. Ook op het terrein van het christelijke kinderlied schrijdt de tijd echter snel voort. Hier en daar vinden we dus een ‘update’. Zo is het traditionele ‘Uw Woord is een lamp voor mijn voet’ (ELB 262) in Hemelhoog in de rubriek ‘Eredienst’ terug te vinden. Daarnaast vinden we bij de ‘Bijbelliederen’ een nieuwer kinderlied over dezelfde Bijbeltekst (Psalm 119:105) van de hand van Marcel Zimmer. Liederen van deze dichter/componist worden tegenwoordig op veel christelijke scholen en jeugdclubs gezongen. Zo vinden we in Hemelhoog ook recente kinderliederen als van Peter van Maastricht (‘Hé luister mee’), Koen Hartman (‘Van A tot Z’) en Roeland Smith/Lydia van Maurik (‘Schatkist vol gebeden’). Samen met de vele ‘gouwe ouwe’ vormen ze een prachtige voorraadkamer van maar liefst 120 kinderliederen, die ons kunnen helpen om onze kinderen (nog) meer en beter in de kerkdienst te betrekken.